Literatürdeki tanımı ile "farmakolojik olarak etkisiz bir ilacın telkine dayalı bir etki ortaya çıkarma hali" olarak karşımıza çıkan Plasebo Etkisini daha önceden mutlaka duymuşsunuzdur. plasebo etkisi her ne kadar tıp ile özdeşleştirilmiş olsa da günlük yaşantımızda yaptığımız, kullandığımız şeylerde bu durumu görmek aslında mümkün.
Asansörlerdeki Kapı Kapatma Düğmeleri
Plasebo etkisinin sadece tıpta kullanılmadığını gösteren bir örnek olarak karşımıza çıkan asansör kapısı düğmeleri, mekanik plasebo denilen şeye örnek olarak da karşımıza çıkıyor.
Asansöre girdikten sonra, acele eden bir yolcunun, işleri hızlandırmak umuduyla kapıyı kapat düğmesine art arda bastığını fark etmişsinizdir.
Bu düğme çoğu zaman ilk basışta çalışmaz, birkaç kez denersiniz ve anca o zaman işe yarar. İşte bunun sebebi, aslında o düğmenin hiçbir işe yaramayışındandır. Çoğu asansörde kapı kapanması için standart bir süre mevcut ve bu asansörlerdeki kapı kapatma düğmeleri aslında bir işlev barındırmıyor.
Trafik ışıklarında yayalar için bulunan karşıya geçme butonu
Özellikle yaya trafiğinin yoğun olduğu trafik ışıklarının direklerinde, "karşıya geçmek için lütfen düğmeye basın" şeklinde konuşan yardım sever sistemlere denk gelmişsinizdir. Düğmeye basarsınız, ona göre de ışık yayalar için yeşil olur. Aslında bu da mekanik plaseboya güzel bir örnek.
Trafik ışıkları, çevrelerindeki diğer trafik ışıkları ile belli bir süre ve öncelik ayarı ile çalışmakta. Yani her yaya karşıya geçmek için bu düğmeye bastığında araçlara kırmızı yansaydı o düzen, zaman farkı falan olmazdı. O sebeple siz düğmeye bastıktan birkaç saniye sonra yeşil yanıyorsa aslında siz bastığınız için değil, kendi zamanı geldiği için yanıyor.
Peki plasebo düğmeleri neden var?
Bazen teknoloji, görünmeyen ve fahiş maliyetlerle gelişir. Her plasebo düğmesini kaldırmak veya etkinleştirmek maliyet açısından uygun olmayacaktır.
Ayrıca psikolojik bir araştırma, plasebo düğmelerinin insanların sakin kalmasına ve değişken bir dünyada kişisel kontrol önlemleri almasına yardımcı olduğunu ortaya koymuştur.